Niemand twijfelt er nog aan: de Belgische overheidsschuld zal door de CORONA-crisis een flinke sprong omhoog maken. Meestal wordt die schuld uitgedrukt in % van het bbp. En ook al heeft de 100%-grens weinig tot geen economische betekenis, velen vonden het een opsteker dat de schuld van de gezamelijke overheid in België recent terug net onder die 100% terecht gekomen was.

Alle voorspellingen, hoe onzeker ook, laten die 100% schuldratio nu ver achter zich. Het Federaal Planbureau en de Nationale Bank bvb. komen, in een gezamelijke eerste prognose, uit bij een schuldratio van 115% op het einde van 2020. Dat is een stijging met maar liefst 15 procentpunt. Nooit eerder gezien. Echt niet? Of toch wel?

In analyse van cijfers voor de publieke financiën in andere landen verschijnen vaak grafieken met een (heel) lange termijn perspectief (bvb. hier een terugblik tot 1908 voor UK). Maar hoe ziet dit plaatje voor België er uit? Hier is het resultaat:

We tonen hier de overheidsschuld in % van het bbp vanaf 1840. En, net als voor bvb. het UK, maar ook in veel andere landen, springen drie ‘bergen’ in het oog. Dat zijn, niet toevallig natuurlijk, de twee wereldoorlogen, met pieken in de overheidsschuld van 140% na W.O.I en 120% na W.O.II. Telkens viel de schuld daarna terug naar ongeveer 60% (weze het via verschillende strategieën en in heel verschillende economische omstandigheden). De derde ‘berg’, met een piek van meer dan 135% doet zich voor in 1993 en is het eindpunt van een klim, ingezet in 1974 toen de schuld 55% van het bbp bedroeg. In 2008 werd de gestage daling naar ongeveer 87% bruusk onderbroken door de financiële crisis, waarbij de overheidsschuld 6 procentpunt toenam door de redding van de banken, en daarna nog eens 6% door de recessie die erop volgde. En dus waren we weer bij 100.

Aan het rechteruiteinde van de grafiek toon ik drie projecties voor 2020-2025. De eerste is de grijze lijn die de historische gegevens verlengt met de pre-COVID-19 laatste projectie van het Federaal Plan Bureau (hier) in maart 2020. Ze toont hoe, ook zonder CORONA, de overheidsschuld niet verder zou gedaald zijn, maar gestegen tot 104% in 2025.

De eerste stippellijn is een scenario dat ik heb doorgerekend in het Leuvens Economisch Standpunt nr. 176. Het is gebaseerd op de hierboven reeds vermelde eerste inschatting van de bbp-krimp door het Federaal Planbureau en de Nationale Bank in combinatie met enkele eenvoudige bijkomende veronderstellingen. Het doet de schuld eerst stijgen tot 116,5% in 2020 maar daarna daalt die terug lichtjes en loopt dan traag op naar 115%.

De tweede, rode stippellijn is een doorrekening van een combinatie van twee heel pessimistische scenario’s in de vervroegde release van de World Economic Outlook van het IMF: een veel langere crisis in 2020, gevolgd door een tweede uitbraak in 2021. In dat geval zou onze overheidsschuld pijlsnel de hoogte kunnen ingaan (121% in 2020 tot 157% in 2025).