In mijn vorige blogpost lijstte ik enkele “non-starters” op die het publiek debat over gezonde overheidsfinanciën weinig of niet vooruit helpen. Maar bij het lezen van de column ‘Bijgedachte’ van Bram Van Renterghem in het Brusselse weekblad Bruzz van 18 oktober 2023 sloeg ik me voor het hoofd. De belangrijkste onzinnige, want heel populaire, argumentatie in verband met overheidsfinanciën had ik over het hoofd gezien: de misvatting dat de overheid zich zou moeten gedragen als een ‘goede huisvader’.

De Bruzz-journalist hangt zijn bedenkingen over de Brusselse begroting op aan het VRT-programma ‘Geld Gezocht’ van Kamal Kharmach en Kristel Verbeke. In dat programma bezoeken Kamal en Kristel gezinnen die financiëel in de knoei geraakt zijn. Met tips en goede raad proberen ze de belabberde financiële situatie recht te trekken. Ik heb het programma ‘Geld gezocht’ niet gezien. Ik spreek me dus hoegenaamd niet uit over de kwaliteit van de adviezen van Kamal en Kristel.

Waar ik me wel over uitspreek is dat de uitnodiging die in de titel van het Bruzz-artikel aan Kamal en Kristel gericht wordt: “kom ook eens naar Brussel”, nog maar eens de indruk wekt dat de overheid vergelijkbaar is met een gezin. Maar dat is een overheid helemaal niet. En dus is die ook helemaal niet gebaat met adviezen van Kamal en Kristel die voor een gezin misschien wel nuttig zijn.

De reden waarom de vergelijking niet opgaat is de volgende. Als een gezin de tering naar de nering zet, dan beïnvloedt dit de economische omgeving waarin het gezin dat doet, niet. De economie zal niet vertragen, en de werkloosheid zal niet vergroten als één gezin bespaart. Maar dat is niet de wereld waarin een overheid beslissingen neemt.

Als de Brusselse regering heel drastisch bespaart, dan kan dat een niet verwaarloosbare invloed hebben op de economische activiteit in Brussel (en elders). Daarmee beïnvloedt die beslissing ook het inkomen van de Brusselse gezinnen en de winst van Brusselse ondernemingen. En via de belastingen die op dat inkomen betaald worden komt een sanering van de overheidsbegroting op die manier ook (deels) als een boemerang terug.

Zeg ik daarmee dat een overheid zich dan zomaar alles kan permitteren wat begroting betreft? Natuurlijk niet en absoluut niet. Maar het is en blijft al te simplistisch de lezer voor te spiegelen dat er een snel en voor de hand liggend kant en klaar recept is om de begrotingssituatie aan te pakken, ‘als de politici maar eens zouden willen’… De uitdagingen zijn al groot genoeg om het debat niet nóg moeilijker te maken door het te stoelen op foute argumenten.

Bovendien wordt in het betreffende artikel de slechte raad dan ook nog eens bezwaard met een uitschuiver betreffende Metro3. Het is onzinnig de kostprijs voor een metrolijn af te zetten tegen een begrotingsopmaak in één jaar. Als Metro3 er al ooit komt, dan zal die baten genereren voor de volgende 50 jaar en verder. Alleen als je de kosten over diezelfde lange periode uitspreidt kan je een begin maken van een onderbouwde analyse én beslissing over het al dan niet opportuun zijn van de aanleg van Metro3.